İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla başlayan protestolara destek verdikleri gerekçesiyle farklı platformlardan 641 sosyal medya hesabına erişim engeli getirildi. Bunlar arasında gazeteciler, gazeteler, siyasi partiler, kadın örgütleri ve öğrenci kulüplerinin hesapları da yer aldı. Boykot çağrısı yapan 10 internet sitesi de erişime engellendi.
Ali Safa Korkut
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart’ta gözaltına alınmasıyla birlikte Türkiye’nin farklı kentlerinde protestolar başlarken bu süreç, kısa sürede hem sokaklara hem de dijital mecralara yayılan bir protesto dalgasını tetikledi. 19 Mayıs protestolarına getirilen engelleri üç bölümlük yazı dizisiyle ele alıyoruz. Yazı dizimizin ilk bölümünde, sosyal medyada verilen desteği engellemeleri yansıtıyoruz.
İstanbul ve Ankara sokaklarında başlayan protesto dalgasına sosyal medyadan da destek geldi ve bu nedenle gösteriler yalnızca fiziksel değil, dijital müdahalelerle de bastırılmaya çalışıldı. Bu kapsamda, X (eski adıyla Twitter), Instagram ve Facebook’tan oluşan ve gösterileri destekler nitelikte paylaşımlar yapan 641 sosyal medya hesabına erişim engeli getirildi. Bu engelden internet siteleri de nasibini aldı ve boykot edilecek markaları listeleyen 10 site erişime engellendi.
Engelin asıl yoğunlaştığı platform, X oldu. Zira engel kararı verilen Facebook hesabı sayısı beş, Instagram hesabı sayısı ise 12 olurken bu sayı X’te 624 olarak kaydedildi. Bu, Türkiye adlî ve idari makamları tarafından, 19 Mart’tan gösterilerin sürdüğü mart ayının sonuna kadar erişim engeli kararı verilen hesapların yüzde 96’sına denk geliyor.
GÖRSEL 1
Engel kararı verilen X hesaplarının toplam takipçi sayısı ise 23 milyon 552 bin 410.
Sivil yurttaşların yanı sıra protestoları haberleştiren internet gazeteleri, alanlardan görüntü paylaşan gazeteciler, siyasi partiler, feminist örgütler, LGBTİ+ hareketi, gençlik örgütleri, sosyalist örgütler ve üniversitelerin öğrenci kulüpleri gibi birçok kolektif yapı da bu kapsamda hesabı erişime engellenenlerden oldu. Engel kararlarının gerekçesi “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” olarak belirtilirken, süreç boyunca konuyla ilişkili olarak hükümet kanadından herhangi bir açıklama yapılmadı.
Tepkilerin sürmesi üzerine 23 Mart’ta bir açıklama yapan X, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK), 700 hesabın erişime engellenmesi için mahkeme kararı aldırdığını belirtti. Şirket, alınan bu kararların “hukuka aykırı” olduğunu vurguladı ve kararlara itiraz edeceklerini duyurdu.
X’in açıklamasından bir gün sonra konuşan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel ise “X yönetimini, demokratik ve özgürlükçü tavrından dolayı kutluyor, bu tavrı cesaretle sürdürmesini temenni ediyorum” dedi.
3 milyon takipçili hesap için de sıfır takipçili hesap için de engel kararı
Hakkında engel kararı verilen ve birçoğu da engellenen X hesapları arasında takipçi sayısı 3 milyonu geçenler de var hiç takipçisi olmayan hesaplar da.
Oyuncu ve eski Türkiye İşçi Partisi (TİP) Milletvekili Barış Atay’ın @barisatay kullanıcı adlı hesabı, engel kararı verilenler arasında en yüksek takipçiye sahip hesap oldu. Atay’ın 3 milyon 50 bin 307 takipçili hesabı hakkında İstanbul 2. Sulh Ceza Hakimliği tarafından erişim engeli kararı verildi. Ancak X, 2 Nisan tarihli bu karara henüz uymadı ve hesabı engellemedi.
Atay’ı, 1 milyon 673 bin 857 takipçili hesabıyla oyuncu Berna Laçin izledi. Laçin’in “@bernalacin35” kullanıcı adlı hesabının da İstanbul 2. Sulh Ceza Hakimliği’nin, Atay için verdiği 2 Nisan tarihli kararla engellenmesi istendi. Onun ardından ise 1 milyon 373 bin 235 takipçisiyle “@bpthaber” adlı kullanıcı geldi. Ankara 11. Sulh Ceza Hakimliği’nin 29 Mart tarihli kararıyla bu hesap için de erişim engeline hükmedildi. Ancak Laçin’in hesabıyla birlikte bu hesap da henüz erişime engellenmedi.
GÖRSEL 2
Erişim engeli kararı verilenler arasında en yüksek takipçi sayısına sahip 10 kullanıcı şöyle:
GÖRSEL 3
Engellenenler arasında takipçi sayısı en düşük 10 hesap ise şöyle:
21 gazete ve 11 gazetecinin hesabı hakkında erişim engeli kararı verildi
Halk TV’den Onur Dalar ve Nefes Gazetesi’nden Nisanur Yıldırım’ın yanı sıra bağımsız gazeteciler Erk Acarer, Zeynep Kuray, Emre Orman, Umut Taştan, Ayşen Güven ve Elif Çetiner de hesapları hakkında erişim engeli kararı verilen gazetecilerden oldu. Üstelik bu isimler, Berna Laçin ve Barış Atay kadar şanslı değildi ve verilen engel kararları uygulanarak hesapları engellendi.
Hesabı erişime engellenen 11 gazeteci ve takipçi sayıları şöyle:
GÖRSEL 4
X hesabı hakkında erişim engeli kararı verilen gazete sayısıysa gazeteci sayısının neredeyse iki katı.
Bianet ve Gazete Yolculuk’un yanı sıra Evrensel Gazetesi’nin eklerinden Ekmek ve Gül ile Genç Hayat’ın X hesapları da bu hesaplardan oldu. Bunlardan yalnızca Bianet’in hesabı engellenmezken, engel kararı verilen 21 gazete hesabından 10’u şunlardan oluştu:
GÖRSEL 5
Siyasi partiler, gençlik örgütleri ve sosyalist örgütler…
Siyasi partiler, gençlik örgütleri ve sosyalist örgütlerin X hesapları da erişime engellenenler arasında yer aldı. Siyasi partiler ile onlarla bağlantılı kişi ve temsilciliklere ait hesaplar da bu kapsamda engellenen hesaplardan oldu.
Bu kategoride, Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP), Emekçi Hareket Partisi ve Toplumsal Özgürlük Partisi’nin (TÖP) de dahil olduğu 28 hesaba erişim engeli getirildi.
Bunlardan en yüksek takipçi sayısına sahip 10 hesap şöyle:
GÖRSEL 6
Sosyalist örgütlenmeler ve onların temsilciliklerine ait olup da erişime engellenen hesap sayısı da 25 olarak kaydedildi. Bunlar arasında Halk Evleri, Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF), Sosyalist Meclisler Federasyonu ve Sosyalist Dayanışma Platformu’nun X hesapları da yer aldı.
Bu 25 hesaptan en yüksek takipçili 10 hesap şunlar:
GÖRSEL 7
İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla başlayan protestolarda en aktif rol oynayanlar ise gençlerdi. Buna paralel olarak, sayı itibarıyla en fazla erişim engeli getirilenler de 29 ile gençlik örgütlerini temsil eden hesaplar oldu.
Öğrenci Kolektifleri, Gençlik Komiteleri, Gençlik Devirecek ve Öğrenci İnisiyatifi’ne ait hesaplar da bunlar arasında yer aldı.
GÖRSEL 8
18’i kadın, 3’ü de LGBTİ+ hareketini temsil eden 21 hesaba engel
Kadın hareketinin bir parçası olan örgütlere ait olup da erişim engeli getirilen X hesabı sayısıysa 18 oldu.
181 bin takipçisiyle Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, bunlar arasında en popüler hesap olurken; Kampüs Cadıları, Kadın savunma Ağı ve Eşitlik İçin Kadın Platformu’nun hesaplarına da erişim engeli getirildi.
Takipçi sayısı itibarıyla bu 18 hesaptan en popüler 10’u şunlar:
GÖRSEL 9
Erişim engeli getirilen hesaplar arasında Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İnterseks (LGBTİ+) örgütleri temsil edenlerin sayısı ise üç olarak kaydedildi.
GÖRSEL 10
Sansürden Meta da kaçamadı: Instagram ve Facebook hesapları engellendi
Erişim engeli getirilenlerin büyük çoğunluğu X hesabı olsa da radara Meta’ya bağlı sosyal medya platformları da takıldı. Bu kapsamda 12 Instagram, beş de Facebook hesabı için erişim engeli kararı verildi.
Engellenmesine hükmedilen Instagram hesapları arasında Mezopotamya Ajansı ve Alınteri Gazetesi’nin yanı sıra 1 milyon 106 bin takipçili Turkish Dictionary de yer aldı.
GÖRSEL 11
Hakkında engel kararı verilen Facebook hesapları ise; levent.oztan.58, kerim.isbilir.90, izzet.yemelek, tc.metinoglu ve mehmet.onder.315080 oldu. Facebook, henüz bu kararları uygulamadı.
Boykota izin yok
Erişim engeli kararları, yalnızca sosyal medya platformlarıyla sınırlı kalmadı. Dijital sansürün kapsamı genişledi ve toplumsal tepkinin farklı biçimlerde örgütlenmesine imkân tanıyan internet siteleri de hedef alındı. Burada da özellikle boykot çağrılarının yapıldığı web siteleri öne çıktı ve bu sitelere erişim engeli getirildi.
Farklı tarihlerde çeşitli sulh ceza hâkimlikleri tarafından erişim engeli getirilen 10 internet sitesi şöyle:
GÖRSEL 12
Screenshot
Tüm bunlara rağmen tam kaç sosyal medya hesabı ve internet sitesinin erişime engellendiği ise bilinmiyor. Zira henüz buna dair resmî bir açıklama yapılmadı.
