Pandemi sürecinin mağdurları: Kitaplar

11.08.2021

Pandemi süreciyle birlikte özelikle sosyal medya üzerinden satış yapmaya başlayan yayın evleri sürecin uzamasıyla birlikte gelişen ilgisizlikle birlikte kitap satamaz duruma geldiler. Bu dönemde önemli kitaplar basan yayın evleri yaşadıkları ekonomik krizle mücadele ediyor. Ekonomik sorunlar, fuarların iptal edilmesi yayınevlerinin yaşadığı sıkıntıların başında geliyor.

Yayınevlerinin yaşadığı sıkıntıları; İletişim Yayınevi’nden Tanıl Bora, Sitav Yayınevi’nden Kahhar Bateyi ve Zuzu Yayınevi’nden Şehmus Ay, 24 Saat Gazetesi’ne anlattılar.

YEŞİM ACI

‘İnsanlar zamanla bıktılar daraldılar’

Tanıl Bora: Pandeminin başlarında kitaplara bir ilgi artışı oldu, son birkaç ayda ise bu ilgi, en azından satışlara yansıdığı kadarıyla, düştü. Sanırım şöyle yorumlayabiliriz, gayet kabaca; salgının ilk zamanında kapanma halet-i ruhiyesi içinde, insanlar çokça içe dönerken, kitapları yoldaş tuttular. Hatta galiba o buhran zamanlarında, olağandan fazla sayıda kitap alma eğilimine girenler de oldu; gözüne kestirdiği üç beş kitabı zamana yayarken, şimdi üçünü beşini birden almak gibi… Zamanla birçokları bıktılar, daraldılar, “hayata çıkma” özlemi büyüdü, kitaplara yüz çevirir oldular. Açıldıkça, dışarı çıktıkça, para harcayacak yerler de çoğaldı, çeşitlendi. Tabii muhakkak ekonomik şartların daralmasının da etkisi var,’ Online satışlara da değinen Bora; yayınevinin online kitap satışında, genel olarak online kitap satışlarında önemli bir artış olduğunu biliyorum. Fakat kitapevlerinden kitap satışındaki büyük düşüş, daha önemli. Online satış artışı, kitabevi satışlarının kaybını olsa olsa telâfi ediyor – o da bir noktaya kadar ve ancak bir derece. Kitap fuarlarının iptal edilmesi konusunda ise; ‘okumayı ölçemeyiz ama kitap satışlarına, kitaplara yönelik ilgiye olumsuz bir etkisi olduğunu sanıyorum. Çünkü fuarlar aynı zamanda kitaplar etrafında buluşmalardır, kitapların konuşulmasına katkıda bulunur; bundan mahrum kalınmış oldu.

Tanıl Bora

“Fuarların yapılmaması satışları da durdurdu”

Kahhar Bateyi: Pandemi başlangıcıyla kitaplara bir ilgi oldu. İnsanlar eve kapanınca bu açığı kitap okuyarak doldurmaya çalıştılar. Belli bir süreye kadar devam etti bu ilgi fakat bu süreç uzayınca, üzerine ekonomik sıkıntılarda eklenince bu giderek ters dönmeye başladı; azaldı azaldı ve daha sonra yok denecek bir duruma geldi. Bunda ekonomik sorunların çok etkili olduğunu düşünüyorum. Bıkkınlık olabilir fakat ekonominin daha çok etkili olduğu kanısındayım. Yayınevleri bundan çok etkilendi. Özellikle Kürtçe basım yapan yayınevlerini daha çok etkiliyor bu durum. Yayınevi satışlarımızı dijital platformlar üzerinden yapıyoruz. Satışlarımız ilk dönemler iyiydi fakat zamanla çok düştü. Şu an yok denecek kadar az. Fuarların iptal edilmesinin de çok olumsuz etkileri oldu. Binlerce insan fuar alanını ziyaret edip kitap satın alıyordu. Bizim için de ekonomi olarak ciddi bir katkısı oluyordu. Bu yüzden fuarların iptal edilmesi ile yayınevlerinin satışlarının yüzde seksen oranında düştüğünü söyleyebiliriz.

Kahhar Bateyi

“Süreç uzadıkça ilgide azaldı”

Şehmus Ay: Pandeminin başlarında kitaplara kapanmanın getirdiği bir ilgi artışı yaşandı. Sanırım insanlar (özel bazı bölgeler/durumlar dışında) ilk kez böylesi toplu bir kapanmayı yaşadılar ve bunu insanı ürküten bir hastalık/ölüm endişesiyle birlikte tecrübe ettiler. Kitaplar en kadim dostlar olarak bizi içine kapandığımız dünyanın ötesine taşıma gücü olan sihirli varlıklardır. Bu nedenle kitapla ilişkisi kopanlar yeniden bağ kurdu, hiç ilişkisi olmayanlar böyle bir ilişkiyi deneyimledi ve kitaplara yönelik ilgide bir yoğunluk yaşandı. Fakat zamanla bir düşüş yaşandığını söyleyebiliriz. Süreç uzadıkça insanların ruhsal olarak zorlanmalarına ekonomik sıkıntılar da eşlik etti ve okuma oranlarında bir düşüş yaşandı. Bunu en yakınımızdakilerden bile biliyoruz. İnsanların, kapanmanın ve belirsizliğin yarattığı dehşetle başa çıkma çabaları dikkatlerini de dağıttı. Ekonomik koşullar zorlaştıkça kitap öncelikli listelerden daha aşağılara indi. Fakat dünya yıkılsa kitapla bağı değişmeyen insanlar da var. Sıkı okurlar böyledir. Onlar için kitaplar başka dünyalara açılan kapılardır,’ Online satışlara da değinen Ay: ‘ilk dönemlerde bir artış yaşandı ve fakat giderek bu grafik düşüş yaşamaya başladı. Hele şu an neredeyse yok denecek kadar az bir satış var dijital platformlarda. Biz hem yayıneviyiz hem de online satış yapıyoruz birçok e-ticaret sitesinde. Bu nedenle sadece bizim yayımladığımız kitaplarda değil, bütün kategorilerdeki kitapların satışında neredeyse dörtte bir oranında düşmüş satışlar. Ayrıca fuarların iptal edilmesinin kesinlikle olumsuz etkileri olmuştur. Çünkü fuarlar hem yazar okur buluşmalarını sağlıyordu hem de birçok insanın kitapla tanışmasına vesile oluyordu. Aynı zamanda fuarlardaki kampanyalar insanların ucuz kitap temin etmesine katkı sağlıyordu. Bütün bunlar kesildi. Online buluşmalar olsa da fuarların yerini alamaz. Televizyon kitabı yenemez ama kitabın eli kolu bağlandı biraz pandeminin etkisiyle. Bu nedenle kitaba ilgisi, merakı olan genç okurların kitapla ve okumayla bağlarının zayıflamasına sebep oldu.

Şehmus Ay