Geçen yıl sonbaharında başlayan faiz indirimi ile dolar ve euro kurlarında yüzde 120’yi bulan artış, kitap yayıncılarını derinden yaraladı. Kâğıda yüzde 300 artış gelirken son iki yılda kitap satışlarında yüzde 60 düşüş oldu. 2023’te aralarında büyük yayınevlerinin de olduğu birçok kuruluş, kapama tehlikesiyle karşı karşıya.

Erdinç Akkoyunlu

Türkiye, binde bir okuma oranı ile dünya üzerinde 86. sırada yer alsa da son yıllarda başta edebiyat olmak üzere düşünce, tarih, kişisel gelişim türlerindeki yayınlar yüzbinlerce satış adedine ulaşarak kendine önemli bir ekonomi yarattı. Ancak, 2021 yılındaki faiz düşüşü ve döviz krizi, mürekkep, kâğıt, dikiş gibi daha birçok kalemdeki girdilerin euro kuruna sabitlenmesi yayıncıları zor duruma soktu. Kitap fiyatları, 2021-22 arasında yüzde 300’e varan oranda zam gördü. Kitapseverler, sosyal medyadaki kitap fiyatlarının dahi pahalılığından yakınırken, yayıncılar ise devletten yeterli teşvik ve desteği alamamaktan şikâyetçi. Okurun alım gücünün düşmesiyle birlikte satışlar azalırken, İstanbul’da Covid-19 salgını nedeniyle 2 yıllık aradan sonra büyük umutlarla kapılarını açan 39. TÜYAP İstanbul Kitap Fuarı da çare olmadı. Tüm Fuarcılık Yapım AŞ (TÜYAP) tarafından Türkiye Yayıncılar Birliği işbirliğiyle, 3-11 Aralık tarihlerinde düzenlenen fuara katılan birçok yayıncı, geçmiş yıllarda katılım ücretini çıkararak o yıl basacakları kitaplar için küçük bir sermaye de elde edebilirken bu yıl, stant ücretini bile karşılayacak ciroya ulaşamadı.

Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk

Kitapta KDV kaldırılmalı

Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, maliyetlerin yüzde 300 oranında arttığını vurgulayıp devletten, maliyetleri aşağı çekmesi, yayın araçlarında dışa bağımlılığı azaltması ve basılı kitaplarda yüzde 18 KDV’nin kaldırmasını istedi. Salgın sonrası TÜYAP’ı çok önemsediklerini ve yayıncılar arası dayanışma çağrısı yaptıklarını anlatan Kocatürk, TÜYAP’ın sadece kitap satışıyla değerlendirilmemesi gerektiğini, uluslararası anlaşmalar ve iş paydaşlarıyla görüşme imkânı buldukları bir alan olduğunun altını çizdi.

Notos Kitap Genel Yayın Yönetmeni Semih Gümüş

“Yok edici bir düşüş”

Notos Kitap Genel Yayın Yönetmeni Semih Gümüş, 40 yılı aşkın meslek hayatının en zor ve kötü koşullarıyla karşı karşıya olduğunu belirterek şunları söyledi:

“Kâğıda yapılan zam, yüzde 300’ü geçti. Kitapların kapaklarında kullanılan Bristol kartonun fiyatı yüzde 700 arttı. Yalnızca son altı ayda, kitap satışlarında yüzde 40 düşüş var. Son iki yılda bu düşüş yüzde 60’ı buluyor. Yok edici bir düşüş bu. Bu koşularda kitapların basılması çok ama çok güçleşti. Ve ilginçtir, bir yılda yayımlanan edebiyat kitaplarının oranı, yüzde 15’lerden yüzde 5,2’ye düşmüş. İnanç, yani din kitaplarının oranı da edebiyat kitaplarının üstüne çıkmış.”

Gümüş, yeni yazarların başvurularını kabul etmek bir yana baskısı tükenen ve siparişi gelen kitapları bile basmakta zorlandıklarına işaret ederek, “Bu durumdan çıkılacak mı? Kestirmek zor. Ben en az iki yıl daha bu zorluklar içinde kalacağımızı düşünüyorum. Sonra, aramızda belki bazı yayınevleri olmayacak” diyerek geleceğe ilişkin kaygısını ifade etti.

Ümit: Devletin, sektöre destek olması gerekiyor

Yazar Ahmet Ümit

Okurlarıyla Yapı Kredi Yayınları (YKY) etiketiyle buluşan Türkiye’nin en çok satan yazarlarından Ahmet Ümit ise, sığ olan kültür yayıncılığı pazarının, maliyetler nedeniyle iyice zor durumda kaldığını vurguladı. “Bazı küçük yayınevleri, bastıkları kitap adetlerini düşürürken, bazıları kepenk indirmek zorunda kaldı” uyarısı yapan Ümit, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bu yılki İstanbul TÜYAP Kitap Fuarı, bu içler acısı durumu iyice gözler önüne serdi. Benim özelimde, kitaplarımı piyasa fiyatına göre belli oranda düşük tutabileceğimiz bir olanağımız var. Kitaplarımın baskı sayısı fazla olduğu için maliyetler düşük olabiliyor. Ama ne yazık ki bunu yapabilecek yazar sayısı çok az. Kitap fiyatlarının düşük olması için devletin, sektöre destek olması gerekiyor. Ama bugünkü iktidardan bunu beklemek fazla saflık olur. Yine de Kültür Bakanlığı üzerinde baskı oluşturmak yararlı olabilir.”