Konut sektöründe büyük sorun: Türkiye’de vatandaşın oturacağı konut kalmadı

28.03.2022

Covid-19 nedeniyle inşaatların durdurulması, artan inşaat malzemesi fiyatları ve ekonomik kriz sonucu, özellikle İstanbul’da satılık ve kiralık konut kıtlığı yaşanıyor. Boşalan lüks ofislerin konuta dönüştürülüp satılması ve kiralanması için yasal düzenleme yapılması öneren, konut üretiminde yeni bir finans modeline ihtiyaç olduğunu vurgulayan uzmanlara göre, sorunun çözülmesi için erken tarih, 2024. 

ERDİNÇ AKKOYUN / İSTANBUL

Geçtiğimiz yıllarda konut bolluğunun yaşandığı Türkiye’de, 2020 yılında Covid-19 salgınının başlamasıyla müteahhitlerin imalatı durdurmasının ardından yaşanan ekonomik kriz, sabit tutulamayan dolar kuru, artan inşaat malzemesi fiyatları, faiz düşüşü ve mülteci akınıyla konut, adeta karaborsaya düştü. Salgın nedeniyle maliyetlerdeki artış, konut üretimini yavaşlatırken Türkiye’de her zaman yüksek seyredip en önemli yatırım araçlarının başında gelen konut fiyatları ve kiralarda, 2022 itibariyle astronomik artışlar görüldü. Eskiden özellikle İstanbul’da yaşanan kiralık konut sorunu, yurt çapına yayıldı. Şimdi, Anadolu’nun en tenha ilçelerinde bile kiralık ve satılık konut fiyatları, bir önceki yıla göre ciddi oranda arttı.

Merkez Bankası verilerine göre, 2021 yılında konut fiyatlarında artış İstanbul’da yüzde 80, ülke genelinde yüzde 60’ı buldu. Türkiye genelinde konut fiyatları, 2019’da yüzde 10, 2020’de ise yüzde 30 artmıştı. İstanbul, son 1 yılda yüzde 80, son 3 yılda yüzde 94 ile konut kiralarında en çok artış yaşayan il oldu. İstanbul’un ardından Ankara’da 1 yıllık yüzde 52, 3 yıllık yüzde 91, İzmir’de 1 yıllık yüzde 49, 3 yıllık yüzde 88, Bursa’da yüzde 51, 3 yıllık yüzde 73, Antalya’da ise 1 yıllık değer artışı yüzde 77, 3 yıllık değer artışı yüzde 226 seviyesinde gerçekleşti.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) son verilerine göre ise, Türkiye genelinde ortalama kiralık konut metrekare fiyatındaki yıllık artış oranı aralıkta yüzde 68,7 olurken, yıllık kira artış oranı İstanbul’da yüzde 84,6 oldu. İstanbul’da ortalama 100 metrekarelik bir dairenin aylık kirası bir yılda 2 bin 170 TL’den 4 bin TL’ye çıktı. Yıllık kira artışları Ankara’da yüzde 62,6, İzmir’de yüzde 56 olarak belirlendi. İstanbul’da 2021 Aralık ayında 2 bin TL’ye kiralanan bir konut için bugün 6 bin TL istenebiliyor.

İstanbul’da yaşanan konut ve ev kirasındaki artış sıkıntısını, İstanbul Emlak Komisyoncuları Derneği Başkanı Nizamettin Aşa, Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği Başkan Yardımcısı Ahmet Erkutoğlu ve Agra Mimarlık Kentsel Dönüşüm Yönetim Kurulu Başkanı Mimar Nihat Şen ile konuştuk. Piyasanın tamamen duracağı uyarısı yapan Aşa, salgında boşalan lüks ofislerin konuta dönüştürülüp satılması ve kiralanması için yasal düzenleme yapılmasını önerdi. Küçük ve orta ölçekli müteahhitlerin sesinin duyulmadığına dikkat çeken Erkutoğlu, durumun böyle sürmesi halinde 2024’ten önce konut sorununa çözüm bulunamayacağını söyledi. Şen ise, konut üretiminde yeni bir finans modeline ihtiyaç olduğunu vurguladı.

İstanbul Emlak Komisyoncuları Derneği Başkanı Nizamettin Aşa

Piyasa tamamen duracak

İstanbul Emlak Komisyoncuları Derneği Başkanı Nizamettin Aşa, sorunun imalat kaynaklı olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi:

“Mevcut konut stoku, evlenme, boşanma, iş nedeniyle taşınma ve mülteci ile yabancı yatırımını karşılayamaz hale geldi. Dövizde yaşanan dalgalanma nedeniyle önünü göremeyen müteahhitler, konut imalatından vazgeçince, sıkıntı büyüdü. Sorunun çözümü için, Covid-19 döneminden itibaren boşalan on binlerce lüks ofisin konuta dönüştürülüp satılıp, kiralanması için yasal düzenleme yapılmalı.”

İstanbul’a mülteci akınının sürdüğünün altını çizen Aşa, “Zeytinburnu, Fatih, Esenyurt, Bağcılar, Güngören ilçelerinde çoğunluk Suriyeli göçmenlerden oluşuyor. Normal vatandaşa yaşayacak konut neredeyse kalmadı. Eğer kira ve satılık fiyatları daha da artarsa yakında piyasa tamamen duracaktır” uyarısında bulundu.

 Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Der. Başkan Yrd. Ahmet Erkutoğlu

Küçük ve orta ölçekli müteahhitlerin sesi duyulmuyor

Müteahhitlerin imalat yapmayı mecburen kestiğini vurgulayan Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği Başkan Yardımcısı Ahmet Erkutoğlu, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Maliyet hesabı yapamıyoruz. Kat karşılığı kentsel dönüşümde her malzeme için yüzde 8 ile 18 arası KDV ödeniyor. Binasını kendi yapan vatandaş bundan muaf tutuluyor, biz ise ödemek zorunda kalıyoruz. Ayrıca ev fiyatları artınca, konut sahipleri yeniden müteahhitlerden kira ve konutun tamamı için devletin istediğinden ayrı olarak teminat talep etmeye başladı.

Öte yandan belediyeler, yıkım ve yapım ruhsatlarını 1 yıldan fazla süre ile vermeyebiliyorlar. Ne yazık ki kentsel dönüşümün ve inşaat imalatının yüzde 90’ını gerçekleştiren biz küçük ve orta ölçekli müteahhitlerin sesi duyulmuyor. Ancak TOKİ ve Emlak Konut ile çalışan müteahhitlerin talepleri ve önerileri dikkate alınıyor. Durum böyle sürerse 2024’ten önce konut noktasında bir çözümün olabileceğini düşünmüyoruz.”

Agra Mimarlık Kentsel Dönüşüm Yönetim Kurulu Başkanı Mimar Nihat Şen

“Yeni bir finans modeline ihtiyaç var”

Türkiye’deki konut sıkıntısının üzerine bir de deprem gerçeği olduğunu anımsatan Agra Mimarlık Kentsel Dönüşüm Yönetim Kurulu Başkanı Mimar Nihat Şen ise görüşlerini şöyle açıkladı.

“Konut üretiminde yeni bir finans modeline ihtiyaç var. ‘Kendin yık, kendin yap’ noktasında binaların dönüşümü, konut ihtiyacına yanıt verebilir. Uzun vadeli ödeme kolaylığı, düşük faizli kredi veya sıfır faizli ödeme sistemi ile daha sağlıklı, güvenli konutlara sahip olunabilir. Beklenen konut ihtiyacına da bu şekilde daha hızlı çözüm bulunabileceği gibi hem istihdama hem de ekonominin canlanmasına katkı sağlanabilir. Tüm bu süreçler yürütülürken mutlaka işin uzmanı ve ehil kişiler vasıtasıyla yapılması bir o kadar önem kazanmaktadır.”

24 Saat gazetesinin PDF dosyasını indirmek için tıklayınız