Bursa, depremi nasıl bekliyor?

10.04.2023

Deprem uzmanlarınca belirtilen olası Bursa Depremi ya da Bursa’yı doğrudan etkileyecek olan bir Marmara Depremi riski, vatandaşları edişelendiriyor. Kentteki meslek kuruluşlarının yetkilileri, kötü yapı stokunun Bursa’da da karşılarına çıktığını ve kentin zemin özellikleri bakımından birçok bölgede depremin etkisinin daha da büyük olacağına dikkat çekip yapılması gerekenleri anlattılar.

DİLEK ATLI / BURSA
Bir ekonomi kenti olan Bursa, geçmişte ve günümüzde göç almaya devam ediyor. Kaçak yapı kadar ruhsatlı sanayi ve konut yapısı da son derece hızlı ve yoğun şekilde artıyor. Ancak 6 Şubat depremleriyle birlikte Bursa için de çan sesleri çalmaya başladı. Bursa’nın söz sahibi mesleki kuruluşları olan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası (İMO), Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO), Mimarlar Odası ve Yapı Denetim Birliği Derneği Bursa Şubeleri Başkanları kentin fotoğrafını çekerek yapılması gerekenler ile atılacak adımları değerlendirdiler. Bu kapsamda, TMMOB İMO Bursa Şube Başkanı Ülkü Mercan Küçükkayalar, TMMOB Mimarlar Odası Bursa Şube Başkanı Şirin Rodoplu Şimşek, TMMOB JMO Güney Marmara Şubesi Başkanı Engin Er, Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği Bursa Şubesi Başkanı Esra İnhanlı’nın görüş ve değerlendirmelerini aldık.
 

TMMOB İMO Bursa Şube Başkanı Ülkü Mercan Küçükkayalar

Belediyelerle akademik odalar teknik işbirliği içinde…

Depremin felakete dönüşmesine neden olan kötü yapı stokunun Bursa’da da karşılarına çıktığını belirterek sözlerine başlayan TMMOB İMO Bursa Şube Başkanı Ülkü Mercan Küçükkayalar, şu açıklamayı yaptı:

“6 Şubat depremleri bir kez daha gösterdi ki alüvyon ve dolgu zeminler, depremsellik bakımından riskli ve yıkıcı. Bursa’da yumuşak zeminlerde doğru proje ve teknik hizmet almadan yapılmış binaların güvenliği sorgulanmalı. Ayrıca eski binalar malzeme kalitesi bakımından yetersizliklere sahip olduğu için yıkımların (göçmelerin), hasarların bu yumuşak zeminlerde daha da riskli olacağını söyleyebiliriz.

Bursa’da Nilüfer İlçe Belediyesi ile işyerlerinde taşıyıcı sistem kontrolü yapılması konusunda işbirliği protokolü imzaladık. Bu protokole, Mimarlar Odası Bursa Şubesi de dâhil oldu. Nilüfer ilçesi içinde yer alan işyerlerinin taşıyıcı sistemlerinde herhangi bir müdahale olup olmadığı bir mühendis ve bir mimar tarafından tespit edilecek. Müdahale olmuş ise gerekli yasal takipler başlatılacak. Ayrıca Büyükşehir Belediyesi ile yaptığımız başka bir protokolde hızlı tarama yöntemiyle riskli bina tespiti yapacağız. Bu tespitlerin kentsel dönüşüme altlık oluşturmasını bekliyoruz. Mudanya ve Gemlik Belediyeleriyle de akademik odalar olarak teknik işbirliği içindeyiz.”
 

TMMOB Mimarlar Odası Bursa Şube Başkanı Şirin Rodoplu Şimşek
 

“Kentsel Dönüşüm’ün odağı, müteahhitler değil deprem olmalı”

Bursa’da afetlere yönelik çalışmalarının çoğunun, afet anı veya sonrasını kapsayacak düzeyde kaldığına işaret eden TMMOB Mimarlar Odası Bursa Şube Başkanı Şirin Rodoplu Şimşek, Bursa’da yaklaşık 650 bin yapının yüzde 65’inin güncel deprem yönetmeliğine veya gerekli standartlara göre yapılmadığına dikkati çekti. Mimarlar Odası Bursa Şubesi olarak Bursa’nın depreme karşı hazırlıkları kapsamında yerel yönetimlerle sürekli temasta olduklarını bildiren Şimşek, yaptıkları çalışmaları aktarıp yapı stokunun güvenliği için de şu önerilerde bulundu:

“Kentsel dönüşüm projeleri, kentimizde son yıllarda maalesef amacı dışında yapıldı. Kentteki yapı stokunun envanterinin çıkartılması yönünde Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Merkez üç ilçe belediyesiyle teknik işbirliği protokolü imzaladık. İnşaat Mühendisleri Odası, Jeoloji Mühendisleri Odası, Bursa Teknik Üniversitesi ve Uludağ Üniversitesi’nin de paydaş olduğu bu protokolü fazlasıyla önemsiyoruz.

Bursa’daki yapı stokunun güvenliği için, imar affından yararlanan tüm yapılar, mühendislik hizmeti almamış varsayılmalı ve depreme dayanımı yönünden yeniden incelenmelidir. Yapı stoku envanteri oluşturulmalı ve ‘Yapı Güvenliği Deprem Riski Açısından Değerlendirilerek’ bir an önce güvenli hale getirilmelidir. ‘Kentsel Dönüşüm’ün odağı, müteahhitler değil deprem olmalıdır. İstisnai durumlar dışında, her şantiye şefi, sadece bir şantiyede tam zamanlı olarak görevlendirilmelidir.

Mühendislik Mimarlık fakültelerinde verilen eğitimde nitelik artırılmalıdır. Denetlemeler için kamuda yetersiz olan mimar, mühendis ve şehir plancısı sayısının artırılmalıdır. Dere yataklarında, taşkın alanlarında yapılaşmaya izin veren planlar durdurulmalıdır.”

TMMOB JMO Güney Marmara Şubesi Başkanı Engin Er

Jeoloji mühendislerinin “Denetleme” yetkisi elinden alındı
TMMOB JMO Güney Marmara Şubesi Başkanı Engin Er, hem yapı stoku açısından, hem de jeolojik ve jeoteknik açıdan Bursa’nın olası depreme hazır olmadığını söyledi. Bursa’da zemin özellikleri bakımından birçok bölgede depremin etkisini daha da büyük olacağına dikkati çeken Er, “Yapılacak çalışmaların hem arazi çalışmaları yapılırken hem de yapılaşmaya giderken kontrollerini daha sık gerçekleşmelidir” dedi. Er, sözlerine şöyle devam etti:

“JMO Güney Marmara Şubesi olarak bugüne kadar gerek mesleki eğitimler, gerekse konferans, panel ve televizyon programlarıyla farkındalık sağlamaya çalıştık. Ancak arazi çalışmalarında ve rapor formatlarında akademik odamızın denetleme yetkisi elinden alındığı için sadece mühendislere sicil vermekten öteye geçemiyoruz. Bursa kamuoyuna; aktif fay hatları sıvılaşma alanları, heyelanlı bölgelerin taşkın sahaları gibi nedenlerle doğal olayların birer doğal afete dönüşmesine engel olacak uyarılarda bulunmaya devam ediyoruz. Yapılaşma esnasında gerekli olan çalışmaların Güney Marmara (Çanakkale, Balıkesir, Bursa ve Yalova) illerinde yönetmeliklere uygun yapılması için gayret sarf ediyoruz.”
 

Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği Bursa Şubesi Başkanı Esra İnhanlı

“Yeni yapı denetim firmaları açılmasının gerekçesini ve manasını anlamış değiliz”

Bursa’da kentsel dönüşüme öncelikli girmesi gereken bölgeler arasında, vatandaşların yoğun olarak yaşadığı; 1050 Konutlar, Çarşamba, Altıparmak mahalleleri, Sırameşeler ve Gazi Akdemir Caddesi ile Ankara Yolu ve Merinos’un ovaya bakan mahalleler yer alıyor. Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği Bursa Şubesi Başkanı Esra İnhanlı, 4708 Sayılı Kanun’un uygulanmasında yaşanan sıkıntılarla mücadele ettiklerinin altını çizip şunları söyledi:

“Bu sıkıntıların en başında, ilde faaliyet gösterecek yapı denetim firma sayısı gelmekte. Bu konuda 3 yıldır Bakanlığımıza özellikle Bursa ilindeki yapı denetim firmalarının doluluk oranları ile ilgili çalışmaları bildiriyoruz. İldeki firmalar üzerindeki doluluk oranı yüzde 40 iken hâlâ yeni yapı denetim firmaları açılmasının gerekçesini ve manasını anlamış değiliz. Ayrıca, ruhsat hakkı bitmiş, imar barışı ile yoluna devam etmiş yapıların ‘denetlenen alan’ kapsamından çıkarılmasını talep ettik ve ediyoruz.

İnşaat maliyetinin yüzde 1,5’u kadar olan bu hizmet bedellerinin, yetersiz olduğunu defalarca ve belgeleriyle iletmemize rağmen bu konuda da bir iyileştirme olmaması bu sistemi bambaşka bir noktaya getirmiştir. Yapı denetim firmaları olarak denetimlerimizi daha da sıkılaştırdık. Teknik personellerimize gerek proje, gerekse saha eğitimleri ile bilgilerini güncellemek için çalışmalar yapıyoruz. İlçe belediyeleri ve OSB’ler ile de ortak kontrol kriterleri üzerinde çalışmalar yapıyoruz.”