Asırlık köy, yaşayan bir açık müze: Cumalıkızık

01.02.2022

Yaşayan en eski Osmanlı Türk köyü Cumalıkızık, ziyaretçilerini adeta bir film platosunda hissettirerek zaman içinde yolculuğa çıkarıyor. 2022 Yılı Türk Dünyası Kültür Başkenti seçilen Bursa’nın cazibe merkezlerinden biri olan köy, doğal güzellikleri, mimarisi ve tarihiyle her geçen gün daha da büyük ilgi görüyor.

DİLEK ATLI / BURSA

Küresel çapta yaşanan salgın ve ekonomik daralma nedeniyle yerli ve yabancı gezginler, güvenli ve ilginç olduğu kadar maliyeti daha az cep yakan seyahat durakları arayışına geçti. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization- UNESCO), Dünya Mirası Listesi hazırlayarak, dünyada keşfedilecek pek çok destinasyon arasında bulunan yeri alan gezi noktaları seyahat düşkünlerince öncelikli sıraya sahip.

Bu yılın ilk günlerinde, Türk dünyasının UNESCO’su olarak kabul edilen Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) 2022 yılının Türk Dünyası Kültür Başkenti olarak Bursa’yı ilan etti. Böylece Bursa, Eskişehir ve Kastamonu’nun ardından Türkiye’den Türk Dünyası Kültür Başkenti seçilen üçüncü şehir oldu. “2022 Yılı Türk Dünyası Kültür Başkenti” seçilen Bursa, farklı doğa, kültür ve tarihi zenginliklere sahip bölgeleri sayesinde dikkatleri bir kez daha üzerinde topladı. Adını bir kez daha dünya vatandaşlarına duyuran Bursa’nın en işlek ve tarihi lokasyonları arasında yerini köyü Cumalıkızık da, 2022 yılı itibariyle daha çok insanın buluşma noktası halini almaya aday. Yaşayan en eski Osmanlı Köyü olan Cumalıkızık ise hem doğal güzellikleri, hem de mimarisi ve tarihiyle seyahat tutkunlarının rotasında yerini almayı başarıyor. Eski Türk mimarisi, traktörlü yaşamı, doğal zenginlikleri, yöresel lezzetleri, köylüsü ve kentlisiyle Cumalıkızık, ziyaretçilerini adeta İngiliz yazar J.R.R. Tolkein’in romanlarındaki fantastik mekânlarına taşıyor.

Asırlık köy Cumalıkızık, tam anlamıyla yaşayan bir açık müze olarak seyahat tutkunlarını karşılıyor. Uludağ’ın eteklerinde yer alan tarihi dağ köyü Cumalıkızık, 2000 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dâhil edildikten sonra 2014’te “Dünya Mirası” olarak tescillendi. Bu tarihten itibaren yoğun olarak yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı olan yerleşim, Bursa’nın kazandığı yeni bir unvan ile katlanarak ziyaretçi akınına uğramaya devam ediyor.

Doğa ve kültür, Uludağ’ın eteklerinde buluştu

Yüzyıllara meydan okuyan mimarisi, aile geçmişi asırlara dayanan yerli halkı, yaşamın ve kültürün izlerini ziyaretçilere yansıtan etnografya müzesi, büyüleyici ve renkli evleri, dar sokakları, reçelden gözlemeye Türk mutfağının lezzetleri ile zamansız bir seyahat noktası olan Cumalıkızık, Osmanlı Devleti’nin kuruluşuyla birlikte yerleşim halini aldı. Tam yılı belli olmamakla birlikte yerleşim bölgesi haline gelmesi 1300’lü yılların ilk yarısına denk gelen Cumalıkızık, adını bir coğrafi şekil olan kızıktan alıyor. Uludağ’ın etekleri arasına vadiler ile sıkışan bölgelere “kızık” dendiği coğrafya, Osmanlı’nın kuruluş yıllarında Cuma günleri namaz için toplanılan bir bölge olduğu için adı yedi asırdan beri Cumalıkızık olarak anılıyor.

Etrafında diğer kızık köylerinin de bulunduğu köyü bu kadar popüler kılan ise asırlık mimari yapıyla hayatta kalmayı başaran evleri ve bir tarım merkezi olması. Günümüzde halen ahududu, böğürtlen, çilek, incir, cennet hurması, dut, şeftali ve kestane gibi meyvelerin üretimine ev sahipliği yapan köyde, farklı sebzeler de üretilmeye devam ediyor. Doğa ile kültürel yapının buluşması ile bir cazibe merkezi haline gelen Cumalıkızık’ta yer alan etnografya müzesi ise zaman içinde yolculuğa çıkmak isteyenler için adeta zaman makinesi işlevi görüyor. Anadolu başlıklarından, Türk giysilerine, Osmanlı ev aletlerinden günlük yaşama dair izlerin sürüldüğü Cumalıkızık Etnografya Müzesi’nin yer aldığı sokakta, köy kahveleri ve Cumalıkızık Camisi ziyaretçilerin akınına uğruyor.

“Cin Aralığı” fotoğraf tutkunlarını kendine çekiyor

Tarihi dizi ve filmlere ev sahipliği yapan Cumalıkızık, oldukça sağlam ve dayanıklı bir inşaat tekniği olarak kabul edilen ve örnekleriyle kentin diğer ilçelerinde de kendini gösteren moloz taş, tahta ve kerpiç yapılarıyla zamana meydan okuyor. Bursa’nın eski yapılarında en çok tercih edilen renkli dış boyaları, cumbaları ve kafesli pencereleriyle turistlere görsel bir şölen sunan Cumalıkızık, taş döşemeli dar sokaklarında Uludağ’ın eriyen kar sularını yeşil alanlarıyla buluşturmaya devam ediyor.

“Cin Aralığı” adı verilen kentin en dar ve tarihi sokağına da sahip olan Cumalıkızık, gezginlere ilginç fotoğraf kareleri için adeta hazır bir zemin sunuyor. İki kişinin yan yana geçmesinin neredeyse imkânsız olduğu için “Cin Aralığı” adını alan sokak, fotoğraf ve seyahat tutkunlarının meskeni oluyor. 7’den 70’e tüm konuklarına keyifli saatler yaşatacak bir cazibeye sahip olan bu eski köyde, meyve ve sebzeler kadar yöresel lezzetlerinde doyasıya tadına varmak mümkün.

Yedi asırlık köyü, gelecek yüzyıllara taşımak…

2015 yılından beri Uluslararası Ahududu Festivali’ne ev sahipliği yapan Cumalıkızık, seyahat ve fotoğraf tutkunları kadar lezzet tutkunlarını da kendine çekmeyi başarıyor. Türkiye’nin en iyi ahududu meyvesinin üretildiği ve tüketildiği Cumalıkızık, çeşitli meyve reçelleri, erişte, gözleme, tarhana gibi yöresel lezzetleri kadar girişimci köy kadınlarının evlerinin avlularında açtığı kahvaltı sofralarının da lezzetine doyasıya varama şansı tanıyor. Erkeklerin tarlalarda, kadınlarınsa evlerinin avlularında üretim yaparak kent ekonomisine katkı sağladığı Cumalıkızık’ın sakinleri, son yıllarda Bektaşiüzümü, kırmızı Frenk üzümü, beyaz ve siyah üzüm üretimini de hayata geçirerek yaşayan yedi asırlık köyü, gelecek yüzyıllara taşımak için kolları sıvıyor.

Onlarca çeşit üzüm, ahududu ve böğürtlen çeşitleri üretimi için verimli topraklara sahip Cumalıkızık, ekonomiden kültüre, turizmden tarihe kendini ispatladı. “2022 Yılı Türk Dünyası Kültür Başkenti” seçilen Bursa’nın karşılayacağı yerli ve yabancı turist potansiyelinden en başta yararlanacak olan Cumalıkızık, her mevsim ayrı güzelliğiyle yılın her zamanı gezginleri bekliyor. Köy girişinde ziyaretçilerini karşılayan meydanı, meydanı kaplayan ulu Çınar ağacı, köye doğru uzanan pazar tezgâhlarıyla görülesi ve gezilesi bir lokasyon olarak Cumalıkızık, Türk Kültür Başkenti Bursa’nın mücevherlerinden biri olarak 2022’yi heyecanla karşıladı.

Dik bir yamaçta olan köyde yukarı doğru tırmandıkça taş döşeli yollarından mevsimine göre kâh ince, kâh coşkulu akan kar suları gezginlerin ayaklarının altında her dönem serinliğini hissettiriyor. Yıldırım Belediyesi çalışmalarıyla dezenfektasyonu belirli aralıklarla yapılan köyde güven içinde gezerken yukarı doğru adımladıkça doğa ve mimari güzellikler, evlerin avlusundan sokağa taşan mis kokular, enfes doğal tatlar, çeşitli hediyelik eşyalar ve ölümsüz fotoğraf kareleri gezginlere huzurlu bir maceranın içinde unutulmaz saatler yaşama şansı sunuyor.

24 Saat gazetesinin PDF dosyasını indirmek için tıklayınız