Doğu’da gazetecilik, Batı’ya göre daha dezavantajlı. Küçük bir ilde mesleği yaparken yerel haberlerin tükenmesi, haber değeri taşıyan durumların az olması gibi sorunlarla karşılaşabildiklerine işaret eden gazeteciler, yerelde haber kaynaklarının göze batmaktan çekindiklerine dikkat çektiler. 

 Azat Özkahraman

Gazeteciler, tarihleri boyunca önüne çıkan onlarca engele rağmen, doğruları en kısa zamanda vatandaşa ulaştırmak için büyük uğraşlar vermiştir. Bazen sel yaşanan sokaklarda, bazen alevlerin yanında, bazen de çok sayıda kişinin katıldığı olaylı gösterilerde görev yapan muhabirler, yazın kavurucu sıcağına, kışın dondurucu soğuğuna aldırmadan haberi insanlara ulaştırmak için bin bir zahmetle çalışıyorlar. 

Doğru haberi ulaştırma noktasında karşılarına çok sayıda sorun ve sıkıntı çıkarken bu sorunlar genel olduğu gibi bazen bölgesel etkenlere de dayanabiliyor. 24 Saat Gazetesi için, gazeteciliğin bölgesel avantaj ve dezavantajlarını gazetecilerle konuşup mesleğin sorunlarının ne denli bölgesel olduğunu 2 bölümlük bir yazı dizisi olarak yayınlıyoruz. 

Yazı dizimizin ilk bölümünde Doğu’da çalışmalarını sürdüren üç gazeteci Kader Akçil, Metin Taş ve Aydın Uğur ile görüştük.

“Kadınlar, mesleğe eksilerle başlar, artılarla ilerler”

Kader Akçil

Muş’ta yerel basında çalışan Kader Akçil, gazeteciliğin zor bir meslek olduğunu bunun yanında kadın olmanın kendisini daha da zorlaştırdığına dikkat çekerek şunları anlattı:

“25 yaşındayım. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü mezunuyum. Yaklaşık 2 yıldır Muş’ta yerel basında muhabir olarak çalışıyorum. Yerelde haber yapmanın başta birçok zorluğu vardı. Haber kaynağına ulaşmak veya haber karakterinizin yerel değil de ulusal da görünmek gibi istekleri oluyor ki bunu karşılamak başta zor oluyordu. Ancak zamanla, gazeteci olarak tanındıkça bu tür problemler ortadan kalktı. Mesleğe ilk başladığımda haber kaynağına ulaşmakta çoğu zaman zorluk yaşardım. Daha sonra haber kaynağına ulaşmak kolaylaştı, fakat bu kez de bir kadın gazeteciyi ciddiye almamak gibi problemlerle karşılaştım, acı ama gerçek.  

Doğu’da iller, küçük olduğundan herkes birbirini tanıyor. Bu nedenle her haberi yapamayabiliyorsun. Bazen çekimini yaptığım haberlerden bile vazgeçiyorum. Çoğu kez kadınlarla ilgili haberlerde, haberin ailesi veya yakınları tarafından kabul edilmemesi üzerine o haberleri yayınlamadım. Batı’da daha önce gazetecilik yapmadım ancak düşünüyorum ki Doğu’da gazetecilik yapmanın artıları ve eksileri varken, Batı’da gazetecilik yapmanın da kendine göre avantajları ve zorlukları bulunuyor. Özellikle büyük bir ilde gazeteciyseniz, orada tanınır olmanız daha zor olurken, Doğu’da, Muş gibi küçük yerler için pek zor sayılmaz. Doğu’da hele bir de Doğu’nun küçük bir ilinde bu mesleği yapıyorsanız, yerel haberlerin tükenmesi gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Gerçek manada Batı’daki gazeteci arkadaşlarım haber konusunda bizden biraz daha avantajlı sayılabilir. Her mesleğin kendine göre zorlukları vardır, ben gazetecilik için şunları söylemek isterim. Muş gibi küçük bir yerde kadın gazeteci olmak zor olsa da hiçbir zaman ‘Ben bu kadar güçlü erkek gazeteciler arasında ne yaparım, başaramam’ demedim kendime. Hep inandım ve artık toplumu da güçlü bir gazeteci olabileceğime inandırdım. Kadınlar, bu mesleğe eksilerle başlar, artılarla ilerler.”

“İnsanları ikna etmek zor”

Metin Taş

Batman’da gazetecilik yapan Metin Taş de gazetecilikte Doğu’nun Batı’ya oranla dezavantajlı durumda olduğunu düşünenlerden. Özellikle haber kaynaklarına ulaşmada yaşadıkları sıkıntılara değinen Taş, şunları söyledi:

“Haber kaynaklarını röportaj vermeye ikna etmek çok zor oluyor çünkü kaynaklar yerelde göze batmaktan çekiniyorlar. Bunun yanı sıra, coğrafyanın ulaşım gibi fiziki zorlukları da habere ulaşmamızın önünde engel olarak duruyor. Yerelde haber yapmanın zorlukları, ulusal basın kadar etkili olunamayacağı düşüncesi, yapılacak haberin, haber kaynakları tarafından önemsenmemesine neden oluyor. Bunun dışında yerelde bürokrasiyle karşı karşıya gelme korkusu da yerelde haber yapma zorluklarından biri. 

Vatandaşlar, çoğu zaman konuşmaktan çekiniyor. Daha önce haber yapmaktan vazgeçtiğim zamanlarda oldu bu nedenlerden dolayı. İnsanları ikna etmek zor oluyor açıkçası çoğu zaman. 

Küçük şehirlerde haber değeri taşıyan durumlar, büyük şehirlere göre daha nadir oluyor.  Ancak, özgün ve özel haber bulma açısından küçük şehirler daha avantajlı olabiliyor. 

Son olarak şunu eklemek istiyorum yerelde çalışan gazetecilerin işlerini yapmalarını kolaylaştırmanın yolları bulunmalı. Haberleri daha görünür kılınmalı. Habere ulaşmalarının fiziki koşullarını kolaylaştıracak ekipman gibi destekler verilmeli. Yaşama dair maddi kaygıları giderilmeli.”

“Şehir küçük olunca bir şey yapamıyorsunuz”

“Karamanın Sesi” isimli sitede çalışan Aydın Uğur ise, “Her yerde bu sorun var ama bu taraflarda daha fazla diye düşünüyorum. Doğu’da çalışmanın en kötü yanlarından biri emeğinizin karşılığını alamıyor oluşunuz” vurgusu yaptı. Haber kaynaklarına ulaşma noktasında sorunlar yaşadıklarını belirten Uğur, şöyle konuştu:

“Özellikle Gaziantep yerel medyasında, asgari ücretin altında, sosyal haklarından mahrum bir şekilde çalışılıyor ya sigortası tam yatmıyor ya da hiç yatmıyor. Çok fazla bir sosyal hakkınız olmadığı için her an işten çıkarılma tehlikesiyle karşı karşıyasınız. Maalesef alaylı diye tabir ettiğimiz kesim, kendi işini iyi yapan, hatta patronlardan bile iyi yapan iletişim fakültesi mezunlarına çok bir alan tanımıyor. Dediğim gibi haber yazmasını bile bilmeyen ama gazete patronu olan insanların, işini yapan eğitimlilere alan tanımadığı bir yer.

Haberde ismi geçen kişiye, direk birinci ağızdan ulaşmaya çalışıyoruz, kendisine ulaşamıyorsak eğer bir çalışanı varsa ona ulaşmaya çalışıyoruz o da olmazsa sektörde daha eli kolu uzun insanlara ulaşıp onlar üzerinden haberi teyit etmeye çalışıyoruz. Daha önce yapmaktan vazgeçtiğim birkaç haber oldu. Bir tanesinde internet üzerinden videosunu görüp haberleştirdiğim bir olayın haberini yapmaktan vazgeçmiştim. Bir haberde olayda ismi geçenler, gazeteyi arayıp haberi kaldırmam gerektiğini kaldırmazsam kötü şeyler olacağını söyledikleri için haberi yayından kaldırmıştım. Bunun yanında siyasi nedenlerden dolayı yapamadığınız haberlerde oluyor maalesef. Çünkü örümcek ağı gibi bir yere dokunduğunuz zaman başka bir yerlere de dokunmuş oluyorsunuz ve bu haberi bir şekilde dönüp dolaşıp sizi bulabiliyor. Şehir de küçük olunca bir şey yapamıyorsunuz herkes sizi tanıyor.

Hiçbir hakkınız olmadan çalışıyorsunuz. Doğru düzgün bir mesai kavramınız olmuyor, tatil günlerinde çalışmak zorunda kalıyorsunuz, çalıştığınız günlerin karşılığını alamıyorsunuz. Tam oturan bir sistem olmadığı için her an işten kovulma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığınız bir yer.”

Kapak Fotoğrafı: DepoPhotos